There is a crack in everything, that’s how the light gets in (Leonard Cohen)

Wat kan je in z’n algemeenheid over liefde zeggen? Liefde is prachtig, breed en veelzijdig. Maar de concrete werkelijkheid ook complex en vaak weerbarstig.

Liefde heeft een exclusieve- en een inclusieve kant, is spontaan, duurzaam en trouw. De band van hartstocht en toewijding tussen twee geliefden met initiatief en wederkerigheid, vrijheid en verantwoordelijkheid. De unieke huwelijksband tussen partners ongeacht seksuele geaardheid. Die talloze nuances van genegenheid en kameraadschap tussen vrienden. Alle inzet, denkkracht, intuïtie, verbeelding en wijsheid ofwel alle hart voor de natuur of de cultuur. De verrukking over al het mooie, creatieve, spectaculaire wat een mens kan maken of meemaken. Liefde is zo verbazingwekkend veelomvattend, dat je al vrolijk wordt wanneer je daarover nadenkt.

Twee liefdes licht ik er uit – tegenhangers en in zekere zin complementair- de natuurlijke liefde van ieder mens specifiek gericht op zelfbehoud en de bovennatuurlijke, universele liefde van God, die zichzelf weggeeft aan allen.
Liefde begint bij zelf liefde, essentieel voor lijf en leven. Ik doel niet op egoïsme of narcisme, maar op eerlijke zelfreflectie en het evenwicht tussen zelf aanvaarding en confrontatie. Het mooiste wat ik daarover las schreef Henri Nouwen: “Allerlei stemmen vragen onze aandacht. De ene zegt: laat zien dat je een goed mens bent. De andere zegt: Eigenlijk moet je je schamen. Een derde zegt: In wezen geeft niemand om je. Weer een andere stem zegt: Je moet succesvol zijn. Sterk en beroemd worden. Maar tussen al die luidruchtige stemmen is er ook eentje te horen die zachtjes zegt: Je bent me lief, ik houd van je. Die stem is voor ons de belangrijkste. Het kost echter inspanning om die stem te horen. Dat is bidden, luisteren naar de stem die tegen ons zegt: Je bent me lief”

En dan de goddelijke liefde, waar Paulus over schrijft: ….de gezindheid van Christus Jezus, die zijn leven opgaf voor zijn moordenaars. Daarom heeft God hem hoog verheven en hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat…..Phil 2: 5-9. Onvoorwaardelijke liefde voor allen en alles, inclusief het vreemde, weerbarstige, zwakke, onaanzienlijke, materiele, tijdelijke, vergankelijke. Dat is wel een heel hoog ideaal. Franciscus van Assisi kwam een heel eind in zijn liefde voor de besmettelijk zieken, voor de armen en voor de natuur al verwaarloosde hij jammer genoeg het lichamelijke en verheerlijkte hij de ascese. De armen omarmen betekent immers niet de armoede omarmen.

Er lijkt een scherpe tegenstelling tussen natuurlijk zelfbehoud en bovennatuurlijke opoffering te zijn. En dat is ook zo wanneer we het ‘zelf’ in hele nauwe zin opvatten. Dan wordt het leven een spel van winst of verlies, de medemens een concurrent, de cultuur een bezit en de natuur een exploitatie bron. Maar de tegenstelling wordt veel zachter wanneer we het zelf groter opvatten, inclusief de mensen die voor je zorgden, je vormden, waar je het leven mee deelt, alles waar je van geniet, waar je je voor inzet en dat betekenis voor je heeft.

Hoe verrassend is het dat de goddelijke liefde, Gods zelf-ontledigende werkzaamheid de drijvende kracht van de hele evolutie blijkt te zijn. Het stuwt de onvoltooide schepping richting complexiteit, leven, communicatie, bewustwording, moraal, liefde en toekomst. Gods ‘touch’ werkt op alle niveaus van de werkelijkheid van Big Bang tot en met menselijke idealen. Dood en leven van Christus markeren de meest recente sprong, de overgang van individuele moraal naar universele liefde.